;METADATA ;title{liNgaviSezaviDi} ;author{vararuci} ;bookFullName{aTa zawkoSAnAM saMgrahaH} ;bookSeriesDetails{} ;editor{} ;editorQualifications{} ;publisher{SrIkASIjI meM jYAnavApI ke pUrva PAwaka para SrI viSvanATajI ke pAsa SrI3yuta mahArAja SivalAla dubejI ke makAna meM CapI .} ;pressDetails{jinako lenA hoya unhone is CApeKAne ke kAryasaMpAdaka bAbU vArARasIprasAda yA kacOrI galI mem BAI pratApasiMhajI ke dukAna para milegI .} ;publicationYear{1930 V.S.} ;dataEntryBy{Dr. Dhaval Patel} ;dataEntryEmail{drdhaval2785@gmail.com} ;proofReadBy{Dr. Dhaval Patel} ;proofReaderEmail{drdhaval2785@gmail.com} ;annotatedBy{} ;annotatorEmail{} ;version{0.1.0} ;projectDetails{This project is aimed at creating a database and related software tools to access Indian koshas, both online and offline. The project is funded by generous donation of Shree Ramkrishna Knowledge Fondation, Surat.} ;projectWebPage{http://github.com/sanskrit-kosha/kosha} ;emailTo{drdhaval2785@gmail.com} ;description{} ;shortCode{LVVV} ;funding{Shree Ramkrishna Knowledge Foundation.} ;licence{GNU GPL v3.0} ;credits{1. SRKKF for funding. 2. Acharya Shri Kailasasagarasuri Gyanamandira for providing us the scanned book to digitize. 3. Dr. Dhaval Patel for spending time to type and proofread the data.} ;dataFormatDetails{See https://github.com/sanskrit-kosha/kosha/blob/master/docs/annotation_thoughts.md for details.} ;editorialChanges{} ;nymic{syno} ;pagenum{true} ;linenum{false} ;chapterArrangements{} ;newVerseNumbersAtChangeOf{never} ;newLineNumbersAtChangeOf{never} ;version0.0.1{28 February 2020} ;version0.0.2{28 February 2020} ;version0.0.3{28 February 2020} ;version0.0.4{28 February 2020} ;version0.1.0{28 February 2020} ;version0.2.0{} ;version0.2.1{} ;version0.2.2{} ;version0.3.0{} ;version0.3.1{} ;version0.3.2{} ;version0.3.3{} ;version0.3.4{} ;version0.3.5{} ;version0.3.6{} ;version1.0.0{} ;CONTENT ;p{0001} SrIgaReSAya namaH . pASANkuSapraBftiBUzaRaBUzitANgIM sarvANgaramyaramaRIyavicitravezAm . brahmAdisevitapadAM kamanIyarUpAM durgAM BajAmi satataM tripurArisevyAm .. 1 .. SabdA bahuviDA loke santi yadyapi vistarAt . taTApi kecidgadyante CAtrABAvatkahetave .. 2 .. jAtiSabdAH kriyASabdA guRaSabdAstaTA'pare . saYjYABedA Bavantyatra saNkzepAducyate viDiH .. 3 .. gOraSvaH puruzo hastI SakunirbrA[brA]hmaRastviti . eDate Dayate Sete BavatItyevamAdayaH .. 4 .. raktaH Sveto'rbudaH kfzRA evaM qitTakapitTavat . puMsi kecitstriyAmanye klIbe kecidudIritAH .. 5 .. stanakeSavatI strI syAllomaSaH puruzaH smftaH . anayorantaraM yacca tadvE proktaM napuMsakam .. 6 .. dfzwvA jEminikoSasUtraracanAM kAtyAyanIyaM mataM vyAsIyaM kaviSaNkarapraBftiBiryadBAzitaM niScayAt . yaccAnandakavipravIraracitaM badDaM ca yaddaRqinA yadvAtsyAyanaSASvatAdikaTitaM kurve'BiDAnAdButam .. 7 .. mA kurvantu BayaNkarAlakalitaH prAyaH SruternASanAt sarvaBrAntajanAdanekakakavitA hInapragalBASrayAt . udDAraM BavatAM viDAya hfdaye Bo BrAtaro'yaM mayA karttavyaH paramodyamaH SramaviDeH SabdAtkutaH sIdaTa .. 8 .. kiM padyaBAraracanABiranekavAraM kiM valganEH kimiha darpaparItavAkyEH . yallaByate kila samADiviDerviDAnAt kiM tatra vistaravivecanavAgBirarTaH .. 9 .. ko veda SabdajalaDeraKilasya pAraM sAraM viDAya viDinA manaso vicArAt . SambUkamarkawaJazAdiBireva saNgaH prAyo Bavediha na ratnamiliH kadApi .. 10 .. yAvAnkaScittrAntaHSabdo'tra napuMsake hi bodDavyaH . varjaM hi putramantraSvitrAnevaM? garitraM ca .. 11 .. yAvAniti samuccayo kaScidyastrAntaH SabdaH sa napuMsake bodDavyaH . putramantraSvitraSabdAn varjayitvetyarTaH . yaTA . sUtraM SastraM SAstraM mitraM patraM pavitraM ca . gAtraM potraM pAtraM dAtraM satraM paritraM cetyAdi . ayaM putraH sutaH . ayaM mantro homavAcyo vedaSca . hi Sabdo'nuktasamuccayArTaH . ;p{0002} tena CatraCAtravizRumitrAdInAM puMstvaprApteH sidDiH . ayaM Catro narttakaH AtapavAraRavAcakasya CatraSabdasya napuMsakatEva . idaM CatraM varzAtapavAraRam . ayaM Catro'DyetA . ayaM vizRumitraH kaScitpuruzaH . yAtrAmAtrABastrAdaMzwrA vidyAt striyAM varatrA ca . idUdantaM yaccEkAc SaraddaraddfzatprAvfzaScEva .. 12 .. yAtrAmAtrAdikAn SabdAn striyAM strIliNge vidyAjjAnIyAdityarTaH . iyaM yAtrA tIrTAdigamanam . iyaM mAtrA'kzarAvayavastokaM ca . iyaM BastrA lohaDamanI . iyaM daMzwrA daSanaviSezaH . iyaM varatrA triguRIkftA rajjuH . varatrAdInAmApi trAntatvAnnapuMsakatve prApte . brUmaH . trapratyayABAvAttadvyavasTABAvAditi . BAvAntaM tra ca . BAvavAcakAdDAtostrapratyayaH syAt . Icca Ucca IdUtO tAvante yasya tadidaM SabdarUpamIdUdanta antaHSabdaH pratyekamaBisambaDyate . dvandvAnte SrUyamARaM padaM pratyekamaBisambaDyate ityuktatvAt . eko'c yasya tat ekAc ekasvaramityarTaH . IdUdantaM yaccEkAc striyAM tacCabdarUpaM Bavati . iyaM strI yozit . iyaM SrIrdevatAviSezaH praBuSaktiSca . iyaM BrUrakzRoruparireKA . ekAjiti kim . senAnIH . grAmaRIH . SaradAdayo'pi striyAm . iyaM Sarat ftuviSezaH . iyaM darat grIvAsTAnam . iyaM dfzat SilA . iyaM prAvfw jalaDarasamayaH . cakAraH samuccayArTaH . evakAro'vaDAraRe . sTURorRe strIyoge sto gfhaSaSapUrvakayornapuMsakatA . sarvasyAkzinAmno jalanAmnaScEva muktvApaH .. 13 .. sTURorRa iti . sTURA corRA ca sTURorRe strIyoge staH strIliNge Bavata ityarTaH . iyaM sTURA kAzWamayI dvikarRikA . iyamUrRA mezalomA . tayoreva sTURorRayoryaTAsaNKyagfhaSaSapUrvakayornapuMsakatvam . idaM gfhasTURam . idaM SaSorRam . SaSapUrvakayoriti kim . iha mA BUt iyaM sTAlAsTURA . iyaM mezorRA . sarvaSabdo nirviSezavAcI . sarvamakzinAma jalanAma ca napuMsake Bavati . akzinAma tAvat . idamakzi locanaM netraM nayanaM‌ cakzurdfgambakamIkzaRAdi . ;p{0003} jalaparyAya idaM jalaM toyaM‌ salilamambu nIraM vArvAri kAnanamudakaM vanamityevamAdi . jalaSabdatvAdapSabdasyApi napuMsakatvaM prApnotItyAha muktvApaH apSabdaM varjayitvetyarTaH . asya hi stryaDikArAtstrItvam . imA ApaH bahuvacanAntaH sadEva . jalakusumanAma sarvaM napuMsakaM syAtpadmastu viBAzayA . aBrAdfte'mbudAKyA hi keSanaKadantasaYjYASca .. 14 .. jalakusumanAma sarvaM nirviSezaM napuMsakaliNgaM Bavati . tadyaTA . idaM kamalaM paNkajaM kokanadaM kahlAraM kuSeSayamityAdi . jalakusumadvAreRa napuMsakatve prApte padmasya viBAzA kriyate . idaM padmam . ayaM padma iti uktaM ca . "vasante SItaBItena kokilena vane rutam . antarjjalagatAH padmAH SrotukAmA ivotTitAH .." fteSabdo varjanArTe varttate . aBraSabdamekaM varjayitvA ambudA meGAstezAmAKyA saYjYA paryAyA ityarTaH te'mbudAKyAH SabdAH puMsi Bavanti tadyaTA . ime ambudA meGAH payoDarA GanajImUtA jalaDarA balAhakAH kanDarA ityevamAdayaH . ime keSAH . ime dantAH . ime naKAH . kaRWastanabAhUnAM saYjYA puMsi striyAM BavedgrIvA . pfzWalalAwAMSodarajatrURi napuMsakAni syuH .. 15 .. kaRWasaYjYAH stanasaYjYAH bAhusaYjYASca puMsi Bavanti . ayaM kaRWaH . gala ityAdiH . stanasaYjYASca . ayaM stanaH kucaH payoDara ityAdiH . bAhusaYjYASca BujastaraRaH DaraRaH cAlana ityAdiH . kaRWasaYjYatvAdgrIvASabdasyApi puMsi prayogaH prApnotItyAha . striyAM BavedgrIvA . grIvASabdasya strIliNgatA Bavati . iyaM grIvA SiroDarA kanDarA ityevamAdayaH . pfzWAdayaH SabdA napuMsake syuH . tadyaTA . idaM pfzWaM pArSvayoryazwiH . idaM lalAwaM BruvoruparisTAnam . idamaMsaH[Sa] stanayoruparisTAnam . idamudaraM jaWaraH . idaM jatru skanDasambanDi . ityevamAdayaH . UrmmiDvanyaYjalayaH puMsyozWakapolagulPasaYjYASca . GaYcEracca fdorapca syAdbahulamanDakAraSca .. 16 .. UrmiSca DvaniSca aYjaliSca UrmmiDvanyaYjalayaH . ete SabdAH puMsi Bavanti . ayamUrmmistaraNgaH . ayaM DvaniH SabdaH . ;p{0004} ayamaYjaliH karapuwaH . ozWakapolagulPasaYjYASca . saYjYASabdaH pratyekamaBisambaDyate . ozWaSca kapolaSca gulPaSca ozWakapolagulPAH . etezAM saYjYAH paryAyAste puMsi Bavanti . ayamozWaH aDaraH dantacCadaH . ayaM kapolaH gaRqa ityevamAdayaH . ayaM gulPaH pAdagranTiH GuWaH GUMWa ityevamAdayaH . GaYca eracca fdorapca . "padarujavegaspfSo GaYi"tyevamAdinA prakaraRe GaYo vihita iti . "yena viDistadantasye"ti GaYpratyayAntAH SabdAH puMsi Bavanti . tadyaTA . pAdaH rogaH vegaH sparSaH pAkaH tyAgaH yogaH prasAdaH BedaH CedaH dAhaH dozaH prakAravikAra ityevamAdayaH . "eraji"ti . eraj IvarRAntAdacpratyayaH syAt . ayaM jayaH nayaH . taTA "fdorap" . fvarRAntAduvarRAntAcca DAtorappratyayaH syAt . tatra fvarRAntAt . ayaM karaH varaH BaraH SaraH naraH . ityevamAdayaH . uvarRAntAt . ayaM plavaH pavaH BavaH ityevamAdayaH . GaYantAdanDakAraSabdasyApi nityaM puMstvaM syAdityAha . bahulamanDakAraSca . anDakAro bahulaM puMliNge Bavati . viBAzA BavatItyarTaH . idaM anDakAram . ayaM anDakAraH . taTA coktam . "nehAgamo'sti SalaBasya na mArutasya snehakzayo'pi na BavetpraTame pradoze . avyaktavastupuruzapratiboDitena pArAvatena patatA kftamanDakAram ." prARyaNgamidantaM vastikukzipARInvimucya sarvaM strI . jaNGA SirA snuzA nAsikA cUqA vasA cEva .. 17 .. prARo nAma vAyuH so'syAstIti prARI tasyANgaM prARyaNga ikAraH ante yasya tadidantam . tatsarvaM strIliNgaM Bavati . tadyaTA . iyaM kawiH SroRiH aNguliH paNktirityAdi vastikukzipARInAmapIdantatvAcca strItve prApte bADaH kriyate . etAnvimucya varjayitvetyarTaH . puMsItyaDikArAttezAM puMstvameva Bavati . ayaM vastiH nABeraDaH . ayaM kukzirudarasTAnam . ayaM pARirhasta iti . jaNGAdayaH SabdAH striyAM Bavanti . iyaM jaNGA jAnunoraDastAt . pAdasyoparisTA ca . iyaM SirA dehaDAriRI . iyaM snuzA putravaDUH . ;p{0005} iyaM nAsikA ganDahAriRI . iyaM cUqA SiKA . iyaM vasA SoRitavikAraH snehaSca . sraksruksPiktvagvAgyozito hi vidyAtstriyAM dyunAvO ca . dIDitimekAM[kA] muktvA raSmyaBiDAnaM tu puMsyeva .. 18 .. sragAdayaH SabdAH striyAM Bavanti . tadyaTA . iyaM srak mAlA . iyaM sruk yajYopakaraRaBARqam . iyaM sPik kawipradeSaH . iyaM tvak bahiScarma . iyaM vAk vARI . iyaM yozit bAlA . dyOSca nOSca dyunAvO ca striyAM BavataH iyaM dyOH svargaH . iyaM nOH jalataraRiH . hiSabdaH pAdapUraRe . dIDitimekAM varjjayitvA raSmivAcakAH SabdAH paryAyASca ye te puMsi Bavanti . tadyaTA ime raSmayaH pragrahAH kiraRAH aMSavaH pAdAH mayUKAH aBIzavaH gaBastayaH GfRaya ityevamAdayaH . tuSabdaH pAdapUraRe . mUrdDno'kzatakzamajjaSlezmAtmASmayu[yU]vapUzarAjaBI rahitam . sarvaM dvyackaM nAntaM napuMsakaM puMsi vA BavedbrahmA .. 19 .. mUrdDan ukzan takzan majjan Slezman Atman aSman yuvan pUzan ityetEH SabdE rahitaM varjitaM yadanyat dvyackaM dvisva[Sva]raM ca nAntaM prAtipadikaM tatsarvaM napuMsakaM Bavati . yaTA idaM carma varma Sarma Basma sadma loma ityevamAdayaH . mUrdDAdayo'pi nAntatvAt dvyackA atastezAmapi napuMsakatA prApnoti . tadarTamiti pratizeDaH kftaH mUrdDo'kzatakzetyAdi puMlliNgADikArAtpuMsi Bavanti . yaTA ayaM mUrdDA SiraH . ukzA vfzaBaH . majjA sAraH . takzA vardDakiH . SlezmA DAtuvikAraH . AtmA SarIrasTaH . aSmA nIlaH . yuvA taruRaH . pUzAdityaH puMsi vA Bavedbrahmeti . dvackatvAnnAntatvAcca brahmaSabdasya napuMsakatve prApte puMstvaM vA viDIyate brahmaSabdo vA napuMsakaliNgo Bavati . idaM brahmA vedADyayanamISvaraSca . ayaM brahmA prajApatiH . yadyevaM yat dvyackaM nAntaM tannapuMsakam . evaM sati rAjan SabdasyApi napuMsakatA syAt puMsyantarBAvo drazwavyaH . ;p{0006} truwisImasanDyArAtrayaH striyAM DUliveRiKAryaSca . puMsi niSITo jyotsnAdayASalAkA striyAM nityam .. 20 .. ete SabdAH striyAM Bavanti . iyaM truwiH svalpaH . iyaM sImA grAmamaryAdA . iyaM sanDyA dinAvasAnam . iyaM rAtriH SarvarI . iyaM DUliH pAMsuH . iyaM veRI keSaracanA . iyaM KArI‌ parimARaviSezaH . niSITaSabdaH puMsi Bavati . ayaM niSITo'rDarAtraH . jyotsnAdayASalAkAH striyAM Bavanti . iyaM jyotsnA candrapraBA . iyaM dayA karuRA . iyaM SalAkA lohaDamanI . nityagrahaRaM viBAzAnivfttyarTam . puMyoge karRahanU napuMsake SmaSrujAnugudaSabdAH . ekABiDAnatA syAdasrASruRornityam .. 21 .. puMso yogaH puMyogaH tasmin karRahanU BavataH . yaTA ayaM karRaH SrotraM kuntIputraSca . hanuH kapolapradeSaH . SmaSrujAnugudaSabdAH napuMsake Bavanti . idaM SmaSru muKEkadeSaromarAjiH . idaM jAnu jaNGAmaDyasTAnam . idaM gudamapAnam . aBiDIyate'nenetyaBiDAnaM ekaM ca tadaBiDAnaM ca tasya BAvaH ekABiDAnatA syAt BavedityarTaH . asrASruRornityaM napuMsakatA Bavati . idamastram . idamaSru . nayanajalamiti . eka evArTaH nityavacanaM pUrvavat . GusakirupasargapUrvaH puMsyanyopapade vezupUrvaH strI . yeByo naYtAnpuMsyuktAnyAYcA vinA vidDi .. 22 .. Gu iti . "dADA GvadAbi"ti zaRRAM DAtUnAM GusaYjYA vihitA . saha kinA varttata iti sakiH . "upasarge GoH ki"rityAdinA vihitaH kipratyayo gfhyate . upasargA prAdayaH . upasargAH kriyAyoga iti . upasargaH pUrvo yasya sa eva puMlliNgo Bavati . yaTA ayamAdiH[di] . niDiH praRiDiH ADiH sanniDiH ityevamAdayaH . "anyopapadakarmaRyaDikaraRe ce"ti kipratyayaH . ayamamBoDiH jalaDiH udaDiH toyaDiH SaraDiH ityevamAdayaH . izuSabdopapade vA strI . iyamizuDiH . ayamizuDiH tURIram . yeByo DAtuByo naYpratyayaH . tAn puMsyuktAn vidDi jAnIhi . yAcYaSabdaM varjjayitvA . yaja yAca yata vicCa pracCa . rakzo naNiti naNpratyayaH . ;p{0007} ayaM yajYaH yatnaH vizRuH . praSnaH . rakzRaH . evaM tarhi yAYcaSabdasyApi naNantatvAnnapuMstvaM syAt . ityata Aha . yAYcAM vineti . stryaDikArAtstrI yAYcArTanA . tanukAyaSarIrARi strIpunnapuMsakezu jAnIhi . daDisakTyasTIni syurnapuMsake strI tu kakzA syAt .. 23 .. etAn SabdAn yaTAsaNKyaM strIpunnapuMsakezu vidDi . iyaM tanuH . ayaM kAyaH . idaM SarIram . daDisakTyasTiSabdA napuMsake syuH . yaTA idaM daDi kzIravikAraH . idaM sakTi urvormaDyam . idamasTi kIkasam . kakzASabdaH striyAM Bavet yaTA iyam kakzA bAhumUlam . anyacca . "jaGanABaraRe strIRAM karIRAM maDyabanDane . avasTAsu ca harmyAnAM nityaM kakzA vyavasTitA ." sumano'psarovirahitamadvyackamasantantu puMsi syAt . dvyackaM punarnapuMsakaprakftAdanyatra vE jarasaH .. 24 .. sumanas apsaras ityetAByAM virahitamujJitamityarTaH . as ante yasya tadidamasantaM puMsi BavedityarTaH . ayamaNgirAH candramAH sTUlaSirAH . purUravAH uccEHSravAH durvAsAH pfTuyaSA ityAdayaH . sumanaso'psarasaSca stryaDikArAtstriyAM pravfttiH . imAH sumanasaH kusumAni . imA apsaraso devastriyaH . dvyackamasantaM napuMsakaM Bavati . idamojaH tejaH varcaH SiraH yaSaH CandaH SrotaH cetaH payaH tapaH amBaH . jarasSabdasyApi napuMsakatA syAdityata AhAnyatra vE jarasaH . napuMsakAtprakftAcca puMlliNgAdanyasmin jaras Sabdo Bavati . striyAm . iyaM jarA vfdDaBAvaH . puMsi kzuraKurabindvikzupAyumaRikIlakelibalayaH . niGasaNGodGopaGnOGaviGnaGarmArGavarRASca .. 25 .. ete SabdAH[bdA] puMsi Bavanti . tadyaTA . ayaM kzuraH nApitopakaraRaH . ayaM KuraH paSupAdaH . ayaM binduH visarjanIyAvayavaH . anyacca . ayamikzu sasyajAtiH . ayaM pAyuH apAnam . ayaM maRiH ratnam . kIlaH SaNkuH praharaRaviSezaH . ayaM keliH hAsaH ... ayaM ke[ka]liH kalahaH . ayaM balirdEtyaH rAjagfhyadevatopahArO ca . ;p{0008} niGAdayaH‌SabdAH puMsi Bavanti . ayaM niGaH‌ parvataH . ayaM saNGaH samUhaH . ayamudGaH praSastaH . ayamupaGna ASrayaH parvataSca . ayamoGo nadIvegaH puruzAramBaSca . viGnaH karmaniGAtaH . Garmo nidAGaH . arGaH pUjA mUlyaviSezaH . varRo haritapItAdiH brAhmaRAdiH akArAdIni cAkzarARi . paRaguRagaRakaRaSoRAH kiRaPaRaGuRaSARabARacUrRASca . nityaM hi puMsi panTA bAzpozmADvAnaSca vijYeyAH .. 26 .. paRAdayaH SabdAH puMsi Bavanti . ayaM paRo viMSatigaRqakaH . ayaM guRaH saNKyAKyaH SuklAdiH[di] pAwalAdiSca . ayaM gaRaH saNGAtaH . ayaM kaRaH paramARuH . SoRo nadaH . kiRo nikazaH . PaRo BujaNgaH . GuRaH kIwaviSezaH . SARaH pAzARavikAraH . bARaH SaraH asuraH GfzwikA ca . ayaM cUrRaH SakalaH KaRqa ityarTaH . ayaM panTA mArgaH . ayaM bAzpo'Sru . ayamUzmA GarmaH . ayamaDvA mArgaH . nityagrahaRaM viBAzAnivfttyarTam . napuMsake SvaBratfRaraRArRAni . vIRAtURAGoRAGfRAstu niyataM striyAM vidyAt .. 27 .. ete napuMsakaliNge Bavanti . idaM SvaBraM garttaH . idaM tfRaM gfhacCAdanadravyaviSezaH . raRaM yudDam . fRamudDAraH aDamarRaSca . etAn SabdAn striyAM niyataM niScitaM vidyAt . iyaM vIRA vAdyaviSezaH . tURA izuDiH . iyaM GoRA nAsikA . iyaM GfRA dayAbudDiH . tuSabdaH pAdapUraRe . yadanAntamakarttari tannapuMsake vidDyaniH striyAmeva . yO?BAve'RApO tO puMsyuktO manyumftyU ca .. 28 .. ana ante yasya tadidamanAntaM akarttari anpratyayAntaM yatprAtipadikaM tannapuMsake vidDi jAnIhi . "napuMsakAdBAve kta" ityatra "vartamAne lyuw ce"ti lyuw . "yuvoranAmi"tyanAdeSaH . vacanaM BajanaM BAjanaM pAnaM AsanaM prayARaM SAsanam . aDikaraRamityAdi . akarttarIti kim . "nandyAdiByo lyuw" . nandanaH maraRaH madanaH kulanaH SatanaH damanaH saNkarzaRaH maDusUdanaH janArdana ityAdi . aniH striyAmeva . ;p{0009} evakAro'vaDAraRArTaH . "AkroSe naYyaniH" . yaTA iyamamBojaniH akAraRiH aharaRiH aKAdaniH aSaraRirityevamAdiH . aRa ca apca aRApO yO tO puMsyuktO . RO aR cetyaR pratyayaH . tyAgaH upadeSaH upasargaH ityaRpratyayaH . niGaH parvataH . kiYcAnyO manyumftyU puMsi BavataH . ayaM manyurdayA SokaSca . mftyurnASaH . pawapuwakawaGawacaRwavAwajUwavawA hi puMsyuktAH . avawaKawapawwakirAwakIwASca kUwatawayoSca napuMsakatA .. 28 .. ete pawAdayaH SabdAH puMsi Bavanti . ayaM pawaH prAvaraRaH . puwaH patrasya . kawastfRasya . kawo gajakumBaSca GawaH kalaSaH . caRwaH PalanibanDanam . vAwaH mArgaH . jUwaH keSabanDanam . vawo vfkzaviSezaH . avawaH kUpaH . KawaH Sirasi prahAraH . pawwaH rAjaprasAdaH . kirAwo vaRik . kIwaH kfmiH . kUwatawaSabdO napuMsake BavataH . idaM kUwaM dravyasTAnam . idaM tawaM nadIkUwam . GaRwAjawAsawAnAM praTamAprakftirvasASiPAnAM ca . svarnAmnAM puMyogastrivizwapaM syAduBayahInam .. 29 .. ete GaRwAdayaH SabdA striyAM Bavanti . praTamA[pra]kftiH strIliNgamityarTaH . iyaM GaRwA vAdyaviSezaH . iyaM jawA keSavinyAsaH . iyaM sawA keSaraH . iyaM vasA medaH . iyaM SiPA kandaH . ayaM svargaH nAkaH . ayaM tridivaH svargAdinAmatvAtpuMstvaM trivizwapasya prApnotItyata Aha . trivizwapaM syAduBayahInam . na strI na pumAnityarTaH . idaM trivizwapaM svargaH . saMvatsaragirimAsArRavarttudevAsurABiDAnAnAm . nityaM puMyogaH syAcCarAsipaNkArinAmnAM ca .. 30 .. aBiDAnaSabdaH pratyekamaBisambaDyate . saMvatsarABiDAyinAM SabdAnAM saMvatsaraparyAyARAM ca . giryAdiparyAyARAM ca . puMyogaH syAdityarTaH . tadyaTA ayaM saMvatsaraH hAyano'bda ityAdi . ayaM giriH parvataH DaraH SEla ityAdi . mAsABiDAyinAm . ayaM mAsaH dvipakzaH . mAsaviSezo'pi ayaM cEtraH vESAKaH jyezWaH AzAQa ityAdi . arRavavAcinAm . ayamarRavaH samudraH sAgaraH pArAvAraH saritpatirityAdi . ayamftuH vasantaH grIzmaH . ;p{0010} devavAcinAm . devaH suraH . asuravAcinAm . asuraH dEtyaH . SarABiDAyinAm . SaraH kARqaH . ayamasiH KaqgaH maRqalAgraH . ayaM paNkaH kardamaH jambAlaH . ayamariH SatruH vErI ripuH vipakza ityAdi . BAzkacCukaSArajjvizwakASca nityaM stri[strI]yAmIzikA ca . vidyuddigBUmyaBiDAnaM vallI saritAM ca vijYeyam .. 31 .. ete SabdAH nityaM striyAM Bavanti . iyaM BAH dIptiH . kacCuH pAmA . kaSAdanI . rajjuH kuSamayI . izwakA pakva[ka]mfttikA . izikA vIraRaSalAkA kazWikA? ca . vidyudAdInAmaBiDAnaM striyAM Bavati . yaTA iyaM vidyut taqit caYcalA SatahradA kzaRapraBA sOdAminI ErAvatItyAdi . digaBiDAnam . ASA kAzWA kakup vidigityAdayaH . BUmyaBiDAnam . iyaM BUmiH DarA rasA pfTvI kzamA kzmA ityAdiH . vallyaBiDAnam . iyaM vallI vratatiH pratAninItyAdayaH . saridaBiDAnam . iyaM sarit nadI kulyA sravantI nimnagA tawinItyAdayaH . CAyAsurAniSAvAlukAH striyAM syuScamUkanTerASca . ApatsaMpadvipatpratipatsamidvipruzaScEva .. 32 .. CAyAdayaH SabdAH striyAM syurBaveyurityarTaH . yaTA CAyA vfkzAdeH pratibimbaH . surA madirA . niSA rAtriH . vAlukA sikatA . camUH senA . kanTA prasidDA . irA jalaBUmiH . ete SabdAH strIliNge Bavanti . yaTA iyamApat vyasanam . saMpadDanam . vipat duHKam . pratipattiTiviSezaH . samitkAzWam . vipruw binduH . kuSakUbarakuYjANkurakuWArakundakutupA hi puMsyuktAH . kulakUlakuNkumAni tu napuMsAnyeva jAnIyAt .. 33 .. ete SabdAH puMlliNge uktAH . yaTA'yaM kuSaH darBaH . ayaM kUbaro raTaskanDaH . kuYjo gahanaH . aNkuro bIjaprAdurBAvaH . kuWAraH‌ paraSuH . kundaH[nda] puzpajAtiH . kutupaScarmapAtram . etAni napuMsakAni jAnIyAt . evakAro'vaDAraRe . idaM kulaM brAhmaRAnAm . kU[ku]laM nadItawam . kuNkumaM kASmIram . lohamuKaparRavanaDanasaYjYASca napuMsake proktAH . SIrArTO puMsyuktAvawavI tUktA striyAmeva .. 34 .. ;p{0011} saYjYASabdaH pratyekamaBisambaDyate . lohAdisaYjYA napuMsake Bavanti . idaM lohamAyasam . muKaM lapanaM tuRqamAnanamityAdi . idaM parRaM palASamityAdi . vanaM vipinaM kAnanamityAdi . idaM‌ DanaM draviRaM vasvityevamAdi . SIrArTO SabdO puMsi BavataH . ayaM SIro'laNkAraH . arTo dravyam . awavI tUktA striyAmeva . iyamawavI vanam . rASipalARqukamaRqalugaqutUlamuhUrttaparaSuSaNkUnAm . dftisIDukaNkawAnAM puMsi ca gaditaH prayogo hi .. 35 .. ezAM prayogaH puMsi gaditaH kaTitaH . rASirDAnyAdInAm . palARqurlasunajAtiH . kamaRqaluH kAzWamayaM jalapAtram . gaquH kubjam . tUlaH kArpAsAdeH . muhUrtto dvAdaSAtmakaH . paraSurvfkzaBedI . SaNkuH cihnaM kilaSca . dftiScarma . ayaM sIDuH surA . ayaM kaNkawo hastikavacam . SAlAmAlAdolAvelAPelASilAtulAlIlA- senApAlibalidadruvAgurASca striyAmuditAH .. 36 .. ete strIliNge uditAH kaTitAH . iyaM SAlA gfhaviSezaH . mAlA srak . dolA krIqAsADanam . velA kUlaM samudrasya . PelA BaktocCizwaM DAnASca . SilA aSmA . tulA palaSatAnumAnam . lIlA atirasakovidaSca . senA hastyaSvapadAtisamudAyaH . pAliH paNktipradeSaH . baliH karaH upahAraH . dadruH kuzWaviSezaH . vAgurA mfgabanDanI rajjuH . pAtAlajAlamalaKalakapAlaSEvAlaSIlanAlAni cIracIvaraviyanti ca vidDi tftIyAprakftikAni .. 37 .. etezAM tftIyAprakftiH tftIyA sTAne napuMsakasya dfzwatvAt pAtAlAdIni tftIyAprakftIni vidDi jAnIhi . yaTA idaM pAtAlaM rasAtalam . jAlaM matsyabanDanaM gavAkzaSca . malaM pApam . KalaM mardanasTAnaM vrIhIRAm . kapAlaM mastakAsTi KaRqaM ca . SEvAlaM jalasamBavam . SIlaM vinayaH[ya] . nAlaM padmAdInAm . cIraM jIrRavastram . cIvaraM BikzAprAvaraRam . viyadAkASam . muRqanitambakzapagulmasAnvaNkavaMSapUgaSaNKaraTASca puMsi syuH . jaGanAmbaraPalamUlANgAni tu vimucya .. 38 .. ayaM muRqo muRqitaSirAH . ;p{0012} nitambaH paScAdBAgaH strIkawyAH . hrasvaSAKAmUlako vfkzaH kzapaH . gulmaH SAKApatraprAvaraRaH . sAnuH parvatEkadeSaH . aNkaScihnam . vaMSo'nvayaH . pUgaH kramukaH . SaNKaH kambuH . raTaH syandanaH . napuMsakADikArAt jaGanAdayo napuMsake syuH . idaM jaGanaM kawipradeSaH . ambaramAkASaM vastraM ca . PalaM vfkzAdInAm . mUlaM SiPA . aNgamavayavaH . kzIrodasvinnavanItavarzakuRqARqaGftaBagagaganAni . vidyAnnapuMsakAnyodanaSca puMsi striyAM jyA ca .. 39 .. etAni napuMsakAni syuH . yaTA idaM kzIraM dugDam . idamudasvittakraviSezaH . navanItaM daDivikAraH . varzaM saMvatsaraH . kuRqaM peyAdipAtram . aRqaM bIjAdiprAdurBAvaH . GftamAjyam . BagaM yoniH . gaganamAkASam . odanastu puMsi Bavati . ayamodanaH Baktam . striyAM jyA ca . Danuzo guRaH . vizasaYjYAH puMsi vizaM tu napuMsakaM syAtstriyAM tiTirvoktA . atiTistu puMsi SakfnnItaSoRitAnItaraprakftO .. 40 .. vizasaYjYAH puMsi Bavanti . hAlAhalaH kAlakUwaH brahmaputraH . vizaM napuMsakam . idaM vizaM sarpaSarIrajaM ca . tiTiSabdo vA viBAzayA strIliNge Bavati puMlliNgaSca . yaTA iyaM tiTiH . ayaM tiTiH . atiTiSabdaH puMsi Bavati . ayamatiTiraByAgataH . SakfdityAdinItaraprakftO napuMsake Bavanti . idaM SakftpurIzam . nItaM Gftam . SoRitaM ruDiram . muktvA dinAhanI divasanAmAni puMsi striyAM tviququtArAH . pARiyugaH puMsyuktaH striyAM samAScEva varzASca .. 41 .. dinAhanI muktvA anye divasaparyAyAH puMsi Bavanti . ayaM divaso vAsaraH GasraH sUryakara ityAdiH . dinAhanI napuMsake BavataH . idaM dinamahaH . striyAM tviququtArAH . tviqAdayaH SabdAH striyAM Bavanti . iyaM tviw kAntiH . iyamuqurnakzatram . imAstArAH nakzatrARi . pARiyugaH puMsi Bavati . ayaM pARiyugaH . pARiyugagrahaRamanyayuganivfttyarTam . Bavati napuMsakayogaH saNKyApUrvasya rAtriSabdasya . sasamAsasya tu tasyEva puMsi yogaM vi[na]jAnIyAt .. 42 .. ;p{0013} saNKyApUrvo yadi rAtriSabdastadA napuMsake bodDavyaH . yaTA idamekarAtraM dvirAtraM trirAtramityevamAdayaH . saha samAsena varttata iti sasamAsaH sasamAsasya tu rAtriSabdasya puMsi yogaM vijAnIyAt . yaTA pUrvarAtraH ardDarAtraH varzArAtraH . puramaDujaganti vidyAnnapuMsake vA striyAM BavedarcciH . tvatalO napuMsakastrIviDAvahaH puMsi saNKyAdiH .. 43 .. purAdIni napuMsake vijAnIyAt . idaM puraM nagaram . maDu kzOdram . jagadviSvam . arcciHSabdaH striyAM Bavati vA . iyamarciH . idamarcirdIptiH . tvatalOpratyayO yaTAsaNKyaM napuMsakastrIviDO drazwavyO . brAhmaRasya BAvo brAhmaRatvaM brAhmaRatA . evamidaM SUdratvaM iyaM SUdratA . ahaHSabdaH yadA saNKyAdiH tadA puMlliNgo Bavati . ayamekAhaH dvyahaH tryahaH . saNKyAderiti kim . punyAham? . pratyaham . rutvantAH puMsi kaSerudArujatuvastumastUBistyaktAH . syuH sagranTiprasTA isusU zya[Gya]YantAnAM napuMsakatA .. 44 .. ruSabdAntAstuSabdAntAstu kaSerudArujatuvastumastuBistyaktA rahitAH . sagranTiprasTA puMsi BaveyurityarTaH . yaTA'yaM tsaruH KaqgamuzwiH . BarurBarttA . marurnirjalo deSaH . carurmantrataptapAkaH . SatruH ripuH . tarurvfkzaH . marurmfgaH . meruH parvata ityAdiH . ayaM keturutpAtaH . setuH banDaH . hetuH kAraRam . tantuH zawprakftiH . DAtuH SlezmAdiH . kaSerupraBftayo napuMsake Bavanti . idaM kaSeru BUsamBavam . idaM dAru kAzWam . jatu lAkzA . vastu vAkyaprabanDahetuH . mastu daDisamBavam . granTiprasTO ca puMsi BavataH . ayaM granTiH gARWiriti prasidDaH . prasTaH parimARam . isantAnAmusantAnAM ca GyaYantAnAM ca napuMsakatA syAt . idaM sarpiH Gftam . havirdevAnnam . barhiH pavitramityAdi . idaM vapuH SarIram . AyuH jIvitaparimARam . DanuH SastramityAdiH . zya[Gya]YgrahaRena "varRadfQAdiByaH zya[Gya]Yi"ti gfhyate . na brAhmaRAdiByaH . sOkumAryyaM SOklyaM[kyaM] kArzRyaM[rtsnyaM] dAkzyamityAdi . puMsi striyAM ca pAwaligomuzwyaSanibAhusinDumaRayaH . ASIrDUHpUkzuttf[tf]qgiraH striyAM mudruzO ca .. 46 .. ;p{0014} ete SabdAH puMsi striyAM Bavanti . ayaM pAwaliH iyaM pAwaliH vfkzaviSezaH . ayaM gOH iyaM gOH . ayaM muzwiriyaM muzwiH . ayamaSaniriyamaSaniH . ayaM bAhuriyaM bAhuH . ayaM sinDuriyaM sinDuH . ayaM maRiriyaM maRiH . ete SabdAH striyAM Bavanti . iyamASI izwASaM[saM]sA . iyaM DUH BAraH kIlaSca . iyaM pUH purI . iyaM kzudbuBukzA . iyaM tfw pipAsA . iyaM gIrvARI . iyaM mut harzaH . iyaM ruw rozaH . ;c{Verse number duplication.} SIkaratuzAratuzabudbudaPenOsata[tu]RqulA[la]pUpAH puMsi syuH . AlimuktAjidarvisikatAH striyA[yAM]muditAH .. 46 .. ete SabdAH puMsi syurBaveyurityarTaH . SIkaro'mbukaRaH . tuzAro himasantatiH . tuzI DAnyabuzaH kaqaNgaraSca . budbudo jalakaNkaraH . Peno jalasya . samudrasya oso avaSyAyaH . taRqulo DAnyaviSezaH . apUpaH pizwakasya . ete SabdAH striyAmuditAH kaTitAH . iyamAliH paNktiH . muktA ratnam . AjiryudDam . darvirviBaktasADanI . sikatA vAlukA . ajinAjiraSEvAlanalamfRAlatuhinoqupAjyasasyAni . dvArAspadakAzWAni ca napuMsakAnyeva pawalaM ca .. 47 .. ete SabdA napuMsake Bavanti . idamajinaM mfgatvak . idamajiramaNgaRam . SEvAlaM jalasamBavam . nalaM suvarRaBAjanam . mfRAlaM padmamUlam . tuhinaM tuzAraH . uqupaM plavaH . AjyaM Gftam . sasyaM vrIhiH . dvAraM[ra] gfhasya . AspadaM rAjYAm . kAzWaminDanaM pawalagfhasya timiraM vA . evakAro'vaDAraRe . trizvapyakzezvindriyasaYjYakA etAnnapuMsake vidDi . SezAH puMsi proktAH SrIpizwA[zWA]dyASca niryAsAH .. 48 .. trizvapyakzezu maDye indriyasaYjYakamakzaM napuMsake vidDi . idamakzamindriyaM SezAstvakzAH puMsi proktAH . ayaM devAnAmakzaH kawAkzaH . SrIpizwAdyA[DA] niryAsASca puMsi Bavanti . ayaM SrIpizwaH sarjarasaH gugula ityevamAdayaH . viMSatirAnavateH‌ strI napuMsake tAluhfdayakuqyAni . pArSvakukundaraviRyatalaDa[DA]nalavaRarAzwrARi cAvEhi .. 49 .. viMSatipraBftayo navatiparyantAH striyAM Bavanti . iyaM viMSatiH triMSat catvAriMSat paYcASat zazWiH saptatiH aSItiH navatiH . ;p{0015} etAni napuMsake Bavanti . idaM tAlu vadanEkadeSaH . hfdayaM jIvanasTAnam . kuqyaM BittiH . etAni napuMsakAnyavEhi avaga[ma]cCetyarTaH . idaM pArSvaM SarIrasya . kukundaraM nitambakUpadvayam . viRyaM dravyam . talamaDaH . DanaM draviRam . lavaRaM rasaviSezaH . rAzwraM janapadasTAnam . kroqAGAwAjihvASiroDarASazkulIspfhAmAyA striyAM vidDi . SAKASiKAkalAmeKalA reKArAjipaNktI ca .. 51 .. etAH striyAM vidDi . iyaM kroqA aNkaH . GAwA grIvA . SiroDarA grIvA . jihvA rasanA . SazkulI KaRqasya Bakzyadravyam . spfhA vAYCA . mAyA janavaYcanecCA . iyaM SAKA vfkzasya . SiKA cUqA . kalA vijYAnam . meKalA kAYcI . reKArAjirGanasya . paNktirdantAnAm . snAyuSradDolkA[tkA]Sca striyAM KawvA BavettretA . tARA vARA prARA viSvARA saMkruRA vikoRA ca .. 52 .. ete SabdA striyAM Bavanti . snAyuH SarIrasya . SradDA AdaraH . ulkA AkASotpAtaH jvAlA ca . KawvA SayanIyam . tretA yugam . tARA sUtraracanA . vARA vARI . prARA SradDA . viSvARA lIlA . saNkruRA nAsikA . vikoRA netravikzu[cCu]bDiH . BayabIjasiDmapadabarhaSukratakrasuKaduHKaSiKarARAm . vidyAnnapuMsakatvamasfgityasya sadEva .. 53 .. ete SabdAH napuMsake Bavanti . idaM BayaM trAsaH . bIjamaNkurotpattikAraRam . siDmaM kuzWaviSezaH . padaM sTAnam . barhaM mayUrapicCam . SukraM retaH . takraM[kra] maTitam . suKaM BogaH . duHKaM pIqA . SiKaraM SfNgam . asfk raktam . sadEveti vacanAdBayAdInAM vyaBicAraH . ayaM BayaH . pAzARopalaSfNgAraprasTaBfNgAramastakastabakAH . rUpaM muktvA SabdarasasparSaganDAdayaScoktAH sadA puMsi .. 54 .. ete SabdAH sadA puMsi Bavanti . yaTA pAzARaH prastaraH . upalaH SilA pAzARa eva . SfNgAro vidagDatA . prasTaH parimARam . BfNgAraH suvarRamayaH kalaSaH . mastakaH SiraH . stabakaH puzpotkaraH . Sabdo DvaniH . raso mADuryAdiH . sparSo mfdukarkaSAdiH . ganDo nAsikAgrAhyaH kusumAdeH . rUpaM muktvA rUpaM vihAya . ;p{0016} rUpaM napuMsake Bavati . idaM‌ rUpaM cakzurgrAhyam . SeKarayUpapuroqASakUpasUpalavaSazpAH . DarmamayavAsodaSAdArAH puMsi bahutvaM cEzAm .. 55 .. ete SabdAH puMsi Bavanti . ayaM SeKaraH puzpasaNGAtaH uttuNgo vA . yUpo yajYaBARqam . puroqASo yajYapiRqakiH . kUpo'vawaH . sUpo vyaYjanam . lavo leSaH . Sazpo bAlatfRam . Darma upavAsAdiH . mayo veSma . vAsAMsi vastrARi tezAM daSAH . dArAH striyaSca puMsi Bavanti bahutvaM cEzAM sadA Bavati . ime vAsodaSAH vastrAntasUtram . ime dArAH striyaH . vAsa iti kim . daSA avasTA . mAMsavivarABiDAnaM napuMsake vidDi tIrTatuRqe ca . yavamAzAdyA vrIhayaH puMsi priyaNgavaSca striyAmeva .. 56 .. mAMsABiDAnaM vivarABiDAnaM ca tIrTatuRqe ca napuMsake vidDi jAnIhi . yaTA mAMsaM palaM palalaM kravyamityAdi . idaM vivaraM bilaM CidraM ranDraM kuharaM suziramityAdi . idaM tIrTaM puRyasTAnam . tuRqaM vaktram . yavamAzAdyA vrIhayaH puMsi . yaTA ime mAzAH mudgAH kulatTAH sozwAH goDUmAH tilAH kalApAH masUrAH sarzapAH . priyaNgavaSca striyAmeva . imAH priyaNgavaH . pallava uktaH puMsi napuMsake kisalayaM striyAM lAkzA . fgrocanA piqakA kaRqUH kzapA cEva .. 57 .. pallavaSabdaH puMsi Bavati . ayaM pallavaH . idaM kiSalayaM pravAlam . lAkzA striyAM syAt . iyaM lAkzA jatu . fgAdayaH SabdAH striyAM‌ Bavanti . iyamfk vedAvayavaH . rocanA gopitta[ta]m . pi[piM]qakA SarAyagam? . kaRqUH KarjUH . kzapA rAtriH . kalalakaPapUyakulmAzakalkakalpagehamaKalOhityAH . JarJarapuNKacazAlASca puMsi kawAhamatsyO ca .. 58 .. ete SabdAH puMsi Bavanti . ayaM kalalo garBASayaH . kaPaH SlezmA . pUyaH SoRitavikAraH . kulmAzaH sasyajAtiH . kalkaH sarzApAdInAM cUrRam . kalpaH kAlaparimARam . gehaM gfham . maKo yajYaH . lOhityo nadaviSezaH . JarJaro vAditraviSezaH . puNKaH Sarasya . cazAlo yUpAgram . kawAho lohaBAjanam . ;p{0017} matsyo mInaH . SavapalakatalpasadmabaliSAmiSanimittapittacittAni . kilbizavfjinAni taTA napuMsake pIWapApe ca .. 59 .. ete SabdAH napuMsake Bavanti . yaTA idaM SavaM mftaSarIram . palakaM netraromaviSezaH . talpaM SayanIyam . sadma nivAsaH . baliSaM matsyabanDanam . AmiSaM gfhadvAram . nimittaM kAraRam . pittaM DAtuvikAraH . cittaM manaH[namaH] . kilbizaM pApam . vfjinaM kuwilam . pIWamAsanam . pApaM pAtakam . balvajalAjAsUnAM puMyogaH syAdbahutvaM ca . sTalaSAdvalaSibirARAM napuMsakatvaM striyAM pftanA .. 60 .. balvajAdayaH SabdAH puMsi Bavanti . bahutvaM cEzAM sadEva . ime balvajAH SazpAH . ime lAjA BrazwaDAnyAni . asavaH prARAH . ete SabdAH napuMsake Bavanti . idaM sTalamaraRyapradeSaH . SAdvalaM haritatfRam . SibiraM SakawasTAnam . pftanASabdaH striyAM Bavati . iyaM pftanA senA . IrzyA ruciH sPuliNgAH SayyA niHSreRI kowiH kuwI vARI . peSI varUTinI ca striyAM kuTA nAqikA kanTA .. 61 .. ete SabdAH striyAM‌Bavanti . iyamIrzyA'sUyA . rucirdIptiH aBilAzo vA . sPuliNgA agnikaRAH . SayyA SayanIyam . niHSreRI aDirohaRI . kowiH saNKyA . kuwI gfham . vARI vAk . peSI mAMsapiRqI . varUTinI senA . kuTA urRAkftA . nAqikA kAlaparimARam . kanTA jIrRavAsaHprAvaraRam . nAqyupapadaM vraRaM puMsi vfkzajanapAMsukandukakalaSASca . paYjarapalitadvandvAkzarARi vidyAditarajAtO .. 62 .. nAqIpUrvaM vraRaM puMsi Bavati . ayaM nAqIvraRaH . nAqyupapada iti kim . duzwavraRam . vfkzAdayaH puMsi Bavanti . ayaM vfkzastaruH . jano lokaH . pAMsuScUrRam . kanduH svedanI . kalaSo GawaH . paYjarAdIni itarajAtO napuMsake jAnIyAt . idaM paYjaraM‌ SakunibanDanam . palitaM jarA . dvandvaM vEram . akzaraM varRaH . meDArasanAnidrAtandrAtantryaH striyAM samaYjizWAH . madirA mandurAkfSare syAtAM vAkzadunduBiSca .. 63 .. ete striyAM Bavanti . iyaM meDA DAraRASaktiH . rasanA SaktirmeKalA ca . ;p{0018} nidrA suptiH . tandrA Alasyam . tantrI vAdyaviSezaH . maYjizWA rAgadravyam . syAtAM BavetAmityarTaH . iyaM madirA surA . mandurA vAjiSAlA . kfSarA tilayavAgUH . akzErdIvyate akzagrahaRaM vAditrasambanDanivfttyarTam . vAdyaM dunduBirityarTaH . DAnyadvidalAMSukavitAnavalayaratnamiTunaSmaSAnAni . bisatimirARyapi vidyAnnapuMsake'graKe cEva .. 64 .. ete SabdA napuMsake Bavanti . idaM DAnyaM sasyam . dvidalaM mudgAdInAm . aMSukaM vastram . vitAnaM vastramayamAvaraRam . valayaM suvarRAdInAm . ratnaM maRiH . miTunaM strIpuMsadvandvam . SmaSAnaM mftasTAnam . bisaM padmamUlam . timiraM tamaH . agraM SiKaraM SrezWaM vA . KamAkASam . puYjAdrikoRakarIzakazAyataratnapiRyAkagarBadarBArBakaSca puMsi syuH . patanaSulbatAmracApanAmnAM‌ napuMsakatA .. 65 .. ete SabdAH puMsi syuH . ayaM puYjaH saNGAtaH . adriH parvataH . koRo gfhAdInAm . karIzo gomayavikAraH . [ratnapiRyAkavyAKyAnaM nAsti] .garBa OdaryaH . darBaH kuSaH . arBo bAlaH . pattanAdInAM ye paryAyAH SabdAstezAM napuMsakatA . idaM pattanaM nagaraM puramityAdi . SulbaM mlecCamuKam . tAmramudumbaramityAdi . cApaM DanuH kArmukamityAdi . viqava[biwva]rRA strI jYeyA sA[sa]snAvITyO ca nIviBeryO ca . maYjUzA gaRqUzA mUzA parizadguhA cEva .. 66 .. viwSabdo yadA avarRastadA striyAM Bavanti . yaTA iyaM viw vizWA . avarRa iti kim . ayaM viw vESyastftIyo varRaH . sAsnAdaya striyAM Bavanti . sAsnA galakambalaH . vITI gfhAvayavaH . nIvI mUlabanDanam . BerI vAdyaviSezaH . maYjUzA pewA pustakAdInAm . gaRqUzA hastajalam . mUzA suvarRaDamanikA . parizatsaBA . guhA parvatasya . tfzRA kfpA patAkA raTyA kfziSca kAkiRI cEva . ete striyAM Bavanti pratiSIrA DArA ca nemiSca .. 67 .. ete tfzRAdayaH SabdAH striyAM Bavanti . iyaM tfzRA pipAsA . kfpA dayA . patAkA cihnam . raTyA mArgaH . kfzirvESyavfttiH . kAkiRI paRacaturBAgaH . pratiSIrA tiraskAriRI . DArA prapatanaM UrRAmayI parvatasya reKA ca . ;p{0019} nemiScakrapiRqikA . catuHpaTayugalaCalacelaKolaDizRyArgalaSaPAnAm . vidDi napuMsakaBAvaM paRyasya ca picCapalayoSca .. 68 .. catuzpaTAdInAM napuMsakatvaM vidDi jAnIhi . idaM catuzpaTam . yugalaM yugmam . CalaM vyAjaH . celaM vastrajAtiH . KolaM BagnaBARqa[qa]m . DizRyaM gfham . argalaM dvArapiDAnam . SaPaM KuraH . paRyaM vikretavyam . picCaM mayUrasya . palaM catuHpaliparimARam . rayamaRqapanarakakapAlaguqamaRimeQradardurakusUlAH . yugmAkASavrataSfNgavarjitAH maYcaH sadA puMsi .. 69 .. ete SabdAH puMsi Bavanti . ayaM rayo vegaH . maRqapo janASrayaH . narako durgatiH avIcirityAdi asuraSca . kapAlaH Si[si]ro'vayavaH BikzABAjanaM ca . guqa ikzuvikAraH . maRiH ratnam . meQraH SiSnam . darduro BekaH . kusUlo DAnyAdisTityADAraH . yugmAkASavrataSfNgavarjitA iti . yugmAdayaSca napuMsake Bavanti . idaM yugmaM yugalam . AkASaM naBaH‌ . vrataM niyamaH . SfNgaM vizARaM parvatasya ca . maYcaH kAzWakftaH . sTUlAlaktakakarpAsasUryakUrpAsasAraTitaraNgAH . alakasamuqAvarAwakanUpurakaNkaRAH puMsi .. 70 .. ete SabdAH puMsi Bavanti . ayaM sTUlo rASiH . alaktakaH pAdAdirAgadravyam . karpAsaH sUtradravyam . sUryo raviH . kUrpAsaH kaYcukam . sAraTiH sUtaH . taraNgaH kallolaH . alakaH keSaracanA . samuqAH saMpuwakaH . varAwaH kapardakam . sEnyAyuDamaNgalanagaravfnta[tta]PalamUlaharitAlabimbamukuwakuqmalatastftIyAprakftiH . puMsyavasaTastaTodgITaH saMvITaH kAlagITaSca .. 71 .. sEnyAdIni tftIyAprakftO jAnIhi . idaM sEnyaM balam . AyuDamastram . maNgalaM praSastam . nagaraM puram . vfntaM prasavabanDanam . PalaM mUlam . haritAlaM prasidDam . bimbaM pratirUpam . mukuwaM SiroBUzaRam . kudmalaM kalikA . avasaTodgITO puMsi BavataH . ayamavasaTaH parivrAjakaH . ayamudgITaH sAma . saMvITo GawikAtrayam . kAlagITo'pi tadeva . darpaRamfdaNgajaWarAH puMsyuktAH kuntakutapaDUmASca . vrAtahfdadaRqANkuSakawAkzasaNgrAmaviwapASca .. 72 .. ;p{0020} ete SabdAH puMsyuktAH . ayaM darpaRaH AdarSaH . mfdaNgo murajaH . jaWaraH kukziH . kuntaH prAsaH . kutapaH SastraM kAlaviSezaSca . DUmo vahnisamBavaH . ete puMsi Bavanti . ayaM vrAtaH saNGaH . hfdaH saraH . daRqa AjYA lakuwaSca . aNkuSaH SfRiH . kawAkzaH apANgadfzwiH . saNgrAmo yudDam . viwapo latAgulmaH . pAmA striyAM nigaditA puMsi vemA kuRapakUrcO ca . kandarayUTaproTASca vaMSareRuDvajAScEva .. 73 .. pAmASabdaH striyAM kaTitaH . iyaM pAmA vicarccikA kacCUH . vemAdayaH puMsi Bavanti . ayaM vemA tantuvAyasya . kuRapo mftaSarIram . kUrcaH SmaSru . ayaM kandaraH parvatasyEkadeSaH . yUTaH saNGAtaH . proTo'Svasya nAsikAvivarayoruparideSaH . vaMSo veRuH . reRuH pAMsuH . DvajaH ketuH . kedAraKaRqapraSamASca puMsi nityaM kapAwASca . helAkAYcIlA[lI]lAsuDAyuDAH syuH stri[strI]yAM praveRI ca .. 74 .. ete puMsi Bavanti . ayaM kedAraH kzetram . KaRqaH ikzuvikAraH . praSamo DAnyacCedanaH . kapAwo dvAHpiDAnam . ete striyAM Bavanti . iyaM helA anAdaraH . kAYcI meKalA . lAlA SlezmavikAraH . suDA'mftam . yuDA yudDam . praveRI keSaracanA . hAniglAnivA[rvA]pIvipaRIsArya[rTa]Sca vE taTA svAhA . lakzmImanaHSilopAnahaH striyAM sTARvaRujarAH puMsi .. 75 .. ete striyAM Bavanti . hAnirapacayaH . glAniraSaktiH . vApI puzkariRI . vipaRI paRyavI[vi]TikA . sArI pawolikA . svAhA mantrAvasAnam . lakzmyAdayaH striyAM Bavanti . iyaM lakzmIH SrIH . manaHSilA DAtudravyam . iyamupAnat pannaDrI . sTARvAdayaH puMsi Bavanti . ayaM sTARuH SivaH kIlaSca . aRuH sUkzmaH . jvaro rogaH . puMsi syAtprAgvaMSastrizu liNgezu SfNKalaM vidDi . camasastamBanidAGa[GaH]paSuSUkaviwakASca puMsyuktAH .. 76 .. prAgvaMSaSabdaH puMsi Bavati . ayaM prAgvaMSo yajYakuwI . SfNKalaM trizu liNgezu jAnIhi . ayaM SfNKalaH iyaM SfNKalA idaM SfNKalam . ete puMsi kaTitAH . ayaM camasaH somapAtram . ayaM stamBaH . nidAGo GarmaH . paSurgavAdiH . ;p{0021} SUko DAnyAdInAm . viwakaH piRqakftaparimARadravyaM SORqo vA . valkalakuRqalahimacihnaKalInakakudaguhyaSulkaSakalAni . tIrolUKalakavacAni ca vidyAditarajAtO .. 77 .. valkalAdIni napuMsake jAnIyAt . idaM valkalaM vfkzatvak . kuRqalaM karRaBUzaRam . himaM tuhinam . cihnamaNkaH . KalInaM kaRqikA . kakudaM karRaBUzaRam . guhyaM gopyasTAnam . SulkaM SUnyasTAnam . SakalaM KaRqaH . tIraM nadIkUlam . ulUKalaM DAnyAdikzodanam . kavacaM sannAhaH . maRqalakesaraBARqottarIyasopAnakalmazAni . prAderantaM napuMsake saha kuwumbapulinAByAm .. 78 .. ete napuMsake Bavanti . idaM maRqalaM sUryasya . keSaraM kiYjalkaH . BARqamupakaraRadravyam . uttarIyaM prAvaraRam . sopAnaM KaRqaKaRqikA . kalmazaM pApaM aGaM pApaM ca . praSabdAderantaraM SabdaM napuMsake vidDi . idaM prAntamata evAnupasargastu puMsyevAntaSabdaH . kuwumbapulinaSabdAByAM saha napuMsake . idaM kuwumbaM gotravargaH . idaM pulinaM dvIpam . sTAlIsaBAjarAnAM strItvaM sTalyASca vIcyASca . CavikawyormaYjaryAvalyAScEvaM vijAnIyAt .. 79 .. sTAlyAdInAM strItvaM Bavati . iyaM sTAlI ranDanaBARqam . saBA gozWI . jarA vfdDatvam . sTalI uccanirjalo deSaH . vIcI taraNgaH . CavirlAvaRyam . kawiH SroRI . maYjarI vfkzasya . vallI latA . SilpaM CardistvannaM SamalamarakatapalASakfcCrARi . mandirarikte ca napuMsake mandurAM tu striyAM vidDi .. 80 .. ete napuMsake Bavanti . idaM SilpaM kalAdikaM karma . CardirvAntiH . annaM Bakzyam . SamalamameDyam . marakataM ratnam . palAlaM DAnyAdInAm . kfcCraM kazwam . mandiraM gfham . rikTaM dravyam . mandurASabdaM striyAM jAnIyAt . iyaM mandurA vAjiSAlA . kalkakfmimunyaNgAravapragrahahomarziyakzmarePAH . maRqakaraRqavaraRqASca puMsi paTAmbarIzO ca .. 81 .. ete puMsi Bavanti . ayaM kalkaH pApaM damBaSca . kfmiH kIwaH . munistapasvI . aNgAraH kAzWasya . vapraH prAkAraH . graha uparAgaH . homo mantrAhutiH . fzistApasaH . ;p{0022} yakzmA rogaH . rePo varRaviSezaH aDamaSca . maRqo'nnavikAraH . karaRqaH kuSaBARqaH . varaRqaH kAzWaviSezaH . SapaTaH pratyayakaraRam . ambarIzo BrAzwraH . maTurA tanustanUrvarttinI sUcI[ci] yavAgU- rvarRinikASASarkarAH striyAM puMsi tarkaSca .. 82 .. ete striyAM Bavanti . iyaM maTurA nagarI . tanuH SarIram . tanUstadeva . varttinI kAzWodBavaM SabdasADanam . sUcI mUlaM pApasya . yavAgUH annavikAraH . varRiH sarRiH . nikASA karzavikAraH . SarkarA guqavikAraH . tarkaH puMsi Bavati . ayaM tarka UhaH . caSabdaH pAdapUraRe . banDuravizARayostrikaM Bavetpa[lpa]lvalaM tftIyaM syAt . SakawoSIrakutUhalaSarAvavfndAni jAnIhi .. 83 .. trikamiti liNgatritayam . ayaM banDuraH . iyaM banDurA . idaM banDuraM uttamamAMsam . ayaM vizARaH iyaM vizARam SfNgam . palvalam . tftIyaM napuMsakamityarTam . idaM palvalaM alpasaraH . etAni napuMsakAni jAnIhi . idaM SakawaM yAnam . idamuSIraM vIraRamUlam . kutUhalaM kutUkam . SarAvaM mfnmayaBAjanam . vfndaM samUhaH . yUkolkASuktyOzaDivarttiBrukuwayaH striyA[yAM]muditAH . vAlmIkyaDvaniryUhavyUhamustakAH puMsi kumBaSca .. 84 .. ete striyAmuditAH . iyaM yUkA mastakakfmiH . ulkA saNGAtadvayaM dagDakAzWaM ca . SuktirjalasamBavam . ozaDiH PalapAkAnto vfkzaviSezaH . vartirdIpasya . BrukuwirBrUBaNgaH puzparacanA vA . vAlmIkyAdayaH puMsi Bavanti . yaTA vAlmIkiH fziH mftkUwaSca . aDvaro yAgaH . niryUhaScandrapARiH . vyUhaH samUhaH praBUtaH . mustako ganDadravyaM ca kumBo GawaH . keyUrataralatUryANgadAni nityaM napuMsake vidDi . puMsi gavAkzaM vidyAtstriyAM SyAmA BuSuRqI BARqI ca .. 85 .. keyUrAdIni napuMsake jAnIhi . idaM keyUraM bAhuBUzaRam . idaM taralamalaNkAraH . tUryaM vAditram . aNgadaM bAhuBUzaRam . gavAkzaSabdaM puMsi vidyAjjAnIyAt . yaTA ayaM gavAkzo vAtAyanaH . ete SabdAH striyAM Bavanti . iyaM SyAmA strI . BuSuRqI AyuDam . BARqI BiRqipAlaH . ;p{0023} Bavato'pajanopapadAvaNgapadO puMsi nityaminanicca . rakzaRakozWaBrezASca saha nipAtopasargAByAm .. 86 .. apopapade aNgaSabdaH janopapade padaSabdaSca puMsi BavataH . yaTA ayamapANgo netrAntaH . ayaM janapado lokaH . "pfTvAdiBya imanic" . ana ityanuvarttate . "weri"ti wilopaH . "svarito halAdirlaGori"ti rePAdeSaH . imanicpratyayAntAH puMsi Bavanti . ayaM praTimA garimA laGimA dfQimA ityevamAdayaH . ete puMsi Bavanti . ayaM rakzaRastarusTAnam . ayaM kozWo hariSAlA . ayaM Brezo'nyAyaH . nipAtaScAdiH . upasargaH prAdiH . sTAvarARaYyayadyuWagyakvuYastu . yadi vA BAve karmaRi syustadEzAM niyatA napuMsakatA .. 87 .. aR . aY . ya . yat . yu . Wak . yak . vuY ca . ete pratyayAH BAve karmaRi vA yadi syustadA tadantAnAmetezAM napuMsakatvaM jAnI[ni]hi . yaTA "hAyanAntayuvA[purohitA]diByo'R" . dvihAyanasya BAvaH karma vA dvEhAyanam . yUno BAvaH karma vA yOvanam . "na Gfta" iti nalope prApte ityaR paWyata iti prakftiBAvaH . sTAvaraM yajamAnam . igantatve "nalaGUpaDa" ityaR . mfdorBAvaH karma vA mArdavam . pAwavaH lAGavam . Arjavam . "aYaprARijAtiBirjAtivayovacano gotrAdiByo'Y" . aSvasya BAvaH karma vA ASvam . gArdaBam . vayovacanAtkOmAram . SESavam . udgAtrAdeH . idamOdgAtram . "saKyurya" iti yaH . saKyurBAvaH karma vA saKyam . "steyannalopaSce"ti yatpratyayaH . steyasya BAvaH karma vA stEnyam . "hotrAdiByo yuH" . hoturBAvaH karma vA hotrIyam . potrIyaM aNgAtrIyaM duhitrIyam . Wak . kaperBAvaH karma vA kApeyam . rohitAdiByo yak . bfhaspaterBAvaH karma vA bArhaspatyam . sEnyApatyam . vuY . "yopaDAdgurUpottamAdvuY" . ramaRIyasya BAvaH karma vA rAmaRIyakam . ahorUpamityAdike drazwavyam . vrajaSUlO puMsi napuMsake ca mfDam . kambalatomaramukulakandukAH puMsi BAstrA strI .. 88 .. vrajaSUlaSabdO puMsi BavataH . ayaM vrajaH ayaM SUlaM . mfDaM napuMsake vidDi . ;p{0024} idaM mfDaM yudDam . ete SabdAH puMsi Bavanti . ayaM kambalaH UrRAvastram . ayaM tomaraH SarapraharaRam . mukulaH kuqmalaH . ka[ku]nduko yAnam . BAstrASabdaH striyAM Bavati . iyaM BAstrA kamalapatrI . AkArekArAntaM sTAvaraM jaNgamaM striyAM Bavennityam . kvacidUkArAntamapi proktaM vA puMsi yoniH syAt .. 89 .. AkArAntamIkArAntaM yatsTAvaraM jaNgamaM tatsarvaM strIliNgaM Bavati . AkArAntaM sTAvaraM yaTA . iyaM gaNgA yamunA narmadA . IkArAntaM SarAvatI sarasvatItyAdi . AkArAntaM jaNgamaM yaTA . iyaM devadattA yajYadattA balAkA ambiketyAdi . IkArAntam . kumArI gOrI brAhmaRI hastinI . SvaSrUH vaDUH . kvaciditi kim . kawaprUH DAnyalUH . ayaM yoniH iyaM‌ yoniH . vAgvizayasya ca mahataH saNkzepata eza viDiruktAH . yannoktamatra sadBistallokata eva bodDavyaH .. 90 .. iti SrImadaKilavAgvilAsamaRqitasarasvatIkaRWABaraRAnekakaviSaraRaSrInarapatisevitavikramAdityakirIwakowiniGfzwacaraRAravindAcAryavararuciviracito liNgaviSezaviDiH samAptaH . SrIrAmacandrArpaRamastu .