;METADATA ;title{utpalinI} ;author{vyAqi} ;bookFullName{Fragments From Three Lost Kośas: II. Vyāḍi's Utpalinī} ;bookSeriesDetails{1. Journal of the American Oriental Society, Vol. 87, No. 1 (Jan. - Mar., 1967), pp. 39-52} ;editor{Robert Birwé} ;editorQualifications{University of Cologne, Germany} ;publisher{American Oriental Society} ;pressDetails{} ;publicationYear{1967 A.D.} ;dataEntryBy{Dr. Dhaval Patel} ;dataEntryEmail{drdhaval2785@gmail.com} ;proofReadBy{Dr. Dhaval Patel} ;proofReaderEmail{drdhaval2785@gmail.com} ;annotatedBy{} ;annotatorEmail{} ;version{0.1.0} ;projectDetails{This project is aimed at creating a database and related software tools to access Indian koshas, both online and offline. The project is funded by generous donation of Shree Ramkrishna Knowledge Fondation, Surat.} ;projectWebPage{http://github.com/sanskrit-kosha/kosha} ;emailTo{drdhaval2785@gmail.com} ;description{} ;shortCode{UTVD} ;funding{Shree Ramkrishna Knowledge Foundation.} ;licence{GNU GPL v3.0} ;credits{1. SRKKF for funding. 2. Mr. Nagabhushana Rao of www.andhrabharati.com for providing the scanned book to digitize. 3. Dr. Dhaval Patel for spending time to type and proofread the data.} ;dataFormatDetails{See https://github.com/sanskrit-kosha/kosha/blob/master/docs/annotation_thoughts.md for details.} ;editorialChanges{} ;nymic{syno} ;pagenum{true} ;linenum{false} ;chapterArrangements{none} ;newVerseNumbersAtChangeOf{never} ;newLineNumbersAtChangeOf{never} ;version0.0.1{02 March 2021} ;version0.0.2{02 March 2021} ;version0.0.3{02 March 2021} ;version0.0.4{02 March 2021} ;version0.1.0{02 March 2021} ;version0.2.0{} ;version0.2.1{} ;version0.2.2{} ;version0.3.0{} ;version0.3.1{} ;version0.3.2{} ;version0.3.3{} ;version0.3.4{} ;version0.3.5{} ;version0.3.6{} ;version1.0.0{} ;CONTENT ;p{0046} ;c{I. Rāyamukuṭa on AK I.1.11, Bhānujīdīkṣita on AK I.1.11} niDiM rakzanti ye yakzAste syurguhyasaYjYakAH .. 1 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{II. Rāyamukuṭa on AK I.1.12, Bhānujīdīkṣita on AK I.1.13, V. D. Sharma on AK I.1.13} aTa budDo jino yogI sarvajYaH sugato buDaH .. 2 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{III. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.146} ;c{yadvyAqiH -} boDiH svaboDanaM jYAnaM tanmayo boDisattvakaH .. 3 .. ;c{IV. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.147} ;c{yadvyAqiH -} BUmayastu pramuditA vimalA ca praBAkarI . arcizmatI sudurjayABimuKI ca duraNgamA .. acalA sADumatI ca DarmameGeti ca kramAt .. 4 .. ;c{V. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.147} ;c{yadvyAqiH -} jAtakAni punarvyAGrI SitiH SrezWI SaSo viSam . haMso viSvantaraH Sakro mEtrIbalasupAragO .. aputro brAhmaRaH kumBaH kalmAzaH piRqijAtakam . aDimuKyaM SrezWijAtaM damayantI mahAkapiH . boDirbrahmA mahAboDirvAnaraH SaraBo ruruH .. kzAntivAdI hastI ca kunTuScetyevamAdayaH .. 5 .. ;c{VI. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.147} ;c{yadvyAqiH -} prajYApAramitA tArA vfndA ca jinaSaktayaH . mArIcI catudurvAsA mArIcA vajrakAlyapi .. 6 .. ;c{VII. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.114} ;c{yadvyAqiH -} KawvANgaM SivapAMSulam .. 7 .. ;c{VIII. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.115} ;c{yadvyAqiH -} gaRAstu pramaTAH pArizadAH kUzmARqakAdayaH .. 7 .. ;c{IX. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.124} ;c{yadvyAqiH -} mahAkAlaH punarbARo lUnabAhurvfzARakaH .. 8 .. ;p{0047} vIraBadrastu DIrAjo herukastu kftAlakaH .. aTa caRqo mahAcaRqaH kuSARqI kaNkaRapriyaH . majjanonmajjanO CAgacCAgamezO mahAGasaH .. mahAkapAla AlAnaH santApanavilApanO . mahAkapola ElojaH SaNKakarRaH KarastapaH .. ulkAmAlI mahAjamBaH SvetapAdaH KarARqakaH . gopAlo grAmaRI(r) mAlurGaRwAkarRakaranDamO .. kapAlI jfmBako limpaH sTUlo'karRavikarRakO . lambakarRo mahASIrzo hastikarRaH pramardanaH .. jvAlAjihvo DamaDamaH saMhAtaH kzemakaH pulaH . BIzako grAhakaH sisno DiruRqo makarAnanaH .. piSitASI mahAkuRqo naKArirahilocanaH . kURakucCo mahAjAnuH kozWakowiH SivaNkaraH .. vetAlo lomavetAlastAmasaH sumahAkapiH . attuNgo gfDrajambUkaH kaRqAnakakalAnakO .. carmagrIvo jalonnAdo jvAlavaktro vihuRqanaH . hfdayo vartulaH pARqurBuRqirityAdayo'pare .. 9 .. ;c{X. Rāyamukuṭa on AK I.1.50} ;c{utpalinyAM ca -} vEvasvato manurnAma yamO ca yamunAyamO . nAsatyadasrarevantA[H] zawsaYjYAyAM raveH sutAH .. 10 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{XI. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.97, Jñānavimalagaṇi on Maheśvara's Śabdabhedaprakāśa III.19} ;c{yadvyAqiH -} aTa brahmaRo'gnikuRqAt samutpannA praBAvatI . veditalAdvedivatI yamAtpunaH sulocanA .. urvaSI tu hareH savyamUruM BittvA vinirgatA . ramBA tu brahmaRo vaktrAccitraleKA tu tatkarAt .. Sirasastu mahAcittA smftA kAkalikA vasA . mAricisUcikA cEva vidyutparRA tilottamA .. ardrikA lakzaRA kzemA divyA rAmA manoramA . hemA suganDA suvapuH subAhuH suvratAsitA .. SAradvatI puRqarIkA surasA sunftA'pi ca . suvAtA kAmalA haMsapAdI ca sumuKIti ca .. menakA sahajanyA ca parRinI puYjikAsTalA . ftusTalA GftAcI ca viSvAcItyapsaraHstriyaH .. 11 .. ;c{XII. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.18} ;c{yadAha vyAqiH -} aSvAstu daSa candrasya yajuScandramanA vfzaH . saptaDAturhayo vAjI haMso vyomamfgo naraH .. arvA cATa candramanaHsTAne'sti triGanAH kvacit . saptaDAtoH punaH sTAne saharuRyo'sti kutracit .. 12 .. ;c{XIII. Bhānujīdīkṣita on AK I.3.20, V. D. Sharma on AK I.3.20} mitrAvaruRayoH sUnurOrvaSeyaSca vAruRiH .. 13 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{XIV. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.9} ;c{yadvyAqiH -} suzumRAdyASca nAqyo'sya puzRanti satataM grahAn .. 14 .. ;c{XV. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.9} ;c{yadvyAqiH -} ftuBedAt punastasyAtiricyante'pi raSmayaH . SatAni dvAdaSa maDO trayodaSEva mADave .. caturdaSa punarjyezWe naBonaBasyayostaTA . paYcadaSEva tvAzAQe zoqaSEva taTASvine .. kArttikake tvekAdaSa SatAnyevaM tapasyapi . mArge tu daSa sArDAni SatAnyevaM ca PAlgune .. pOza eva paraM mAsi sahasraM kiraRA raveH .. 15 .. ;c{XVI. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.17} ;c{yadvyAqiH -} surAvftastvasAvazwAdaSaBiH pAripArSvikEH . indrAdayaSca te devAH sarve nAmAntarEH sTitAH .. tatra Sakro vAmapArSve daRqAKyo daRqanAyakaH . vahnistu dakziRe pArSve piNgalo vAmanaSca saH .. pUrvadvAre guhaharO rAjaSroTO krameRa tO . dvitIye tu DarmADarmO tO KaradvArikO kramAt .. tftIye tu yamatArkzyO kramAt kalmAzapakziRO . citraguptaSca kAlaSca raverdakziRapArSvagO .. praTamo jAtfkArAKyo mAWarAKyo dvitIyakaH . paScimenAbDivarRO tO prApnuyAt kutApakO .. udIcyAM yakzaherambO tO ca piNgagajO kramAt . prAcyAM tu rudrarevantO tO daRqipuruzO kramAt .. aSvinO tu prArSvadvaye tO dvAveva kiSorakO . ityazwAdaSako vargaScaRqAMSo pAripArSvikaH .. 16 .. ;c{XVII. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.172} ;c{vyAqistu -} arTAn niGaRwayatyasmAd niGaRwuH parikIrtitaH .. 17 .. ;c{XVIII. Bhānujīdīkṣita on AK I.6.6, V. D. Sharma on AK I.6.6} prahelikA pravalhI ca praSnadUtI vipAdikA .. 18 .. ;c{ityutpalinI .} ;p{0048} ;c{XIX. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi VI.37} ;c{yadvyAqiH -} kaRWAduttizWate vyaktaM zaqjaH zaqByastu jAyate . kaRWorastAlunAsAByo jihvAyA daSanAdapi .. ;c{... yadAha vyAqiH -} vAyuH samutTito nABeH kaRWaSIrzasamAhataH . nardadvfzaBavadyasmAt tenEza fzaBaH smftaH .. ;c{... yadAha -} vAyuH samutTito nABeH kaRWaSIrzasamAhataH . nAnAganDavahaH puRyEH gAnDArastena hetunA .. ;c{... yadAha -} tadvadevotTito vAyururaHkaRWasamAhataH . nABiprApto mahAnAdo maDyamastena hetunA .. ;c{... yadAha -} vAyuH samutTito nABerurohftkaRWamUrDasu . viracan paYcamasTAnaprAptyA paYcama ucyate .. ;c{... yadAha -} aDisanDIyate yasmAt svarAMstenEza DEvataH . ;c{... yadAha -} nizIdanti svarA asmin nizAdastena hetunA .. 19 .. ;c{XX. Sarvānanda on AK I.10.22, Bhānujīdīkṣita on AK I.10.23, V. D. Sharma on AK I.10.23} SambUkaH SambukaScEva pUrvaH kAntastu sarvadA . kakAreRa vinA Sezo dfSyate granTavistare .. 20 .. ;c{ityutpalinI .} ;c{XXI. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi IV.161} ;c{vyAqistu -} AvAlo jalapiRqilaH .. 21 .. ;c{iti ....} ;c{XXII. Bhānujīdīkṣita on AK I.10.37, V. D. Sharma on AK I.10.37} kuvalayaM syAdindIvAramityapi .. 22 .. ;c{iti vyAqeH ....} ;c{XXIII. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi IV.12} ;c{yadvyAqiH -} A samudrAcca vE pUrvAdAsamudrAcca paScimAt . himavadvinDyayormaDyamAryAvartaM vidurbuDAH .. 23 .. ;c{XXIV. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi IV.42} ;c{yadvyAqiH -} ujjayanyAM yadudyAnaM tat syAt puzpakaraRqakam .. 24 .. ;c{iti .} ;c{XXV. Sarvānanda on AK II.3.7, Raghunātha (R. Śarmā, Kalpadrukośa of Keśava, GOS no. 42, Introduction, p. xii, note 4)} 161} Akarastu KaniH KAniH .. 25 .. ;c{XXVI. Sarvānanda on AK II.4.12} aTa majjA dvayorasTisnehaSukrakaro balI .. 26 .. ;c{ityutpalinyAm .} ;c{XXVII. Sarvānanda on AK II.4.14, Bhānujīdīkṣita on AK II.4.14, V. D. Sharma on AK II.4.14 and on Puruṣottamadeva's Trikānḍaśeṣa III.5.9} puMsi klIbe ca pallavaH .. 27 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{XXVIII. Sarvānanda on AK II.4.73} ;p{0049} kundaM vA nA smftam .. 28 .. ;c{iti tu vyAqiH .} ;c{XXIX. Bhānujīdīkṣita on AK II.4.113, V. D. Sharma on AK II.4.113} kadalaSca kadalyasO .. 29 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{XXX. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi IV.252} ;c{yadvyAqiH -} Uno'mlena raseneti rasonastena kIrttitaH .. 30 .. ;c{XXXI. Ujjvaladatta on Uṇ. III.157} ikzurmaDutfRaM smftam .. 31 .. ;c{ityutpalinI .} ;c{XXXII. Rāyamukuṭa on AK II.5.10 (R. Śarmā, Kalpadrukośa of Keśava, GOS no. 42, Introduction, p. xii, note 4), Bhānujīdīkṣita on AK II.5.10, V. D. Sharma on AK II.5.10} mfgo binduH pfzaMScEva pfzataSca prakIrtitaH .. 32 .. ;c{XXXIII. Sarvānanda on AK II.5.16, Bhānujīdīkṣita on AK II.5.16} cAzaH kikIdiviH smftaH .. 33 .. ;{iti vyAqinA dvitIyo dIrGa uktaH .} ;c{XXXIV. Sarvānanda on AK II.5.38} dvandvaM dvandaM yugalaM yugmaM yugaM miTunaM miTaH .. 34 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{XXXV. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi III.176} vaDvawI .. 35 .. ;c{ityapi vyAqiH .} ;c{XXXVI. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi III.280} ;c{yadvyAqiH -} patpAdo'MhriScaraRo'strI .. 36 .. ;c{iti .} ;c{XXXVII. Sarvānanda on AK II.6.89} nasA nAsA ca nAsikA .. 37 .. ;c{iti bfhadutpalinI .} ;c{XXXVIII. Bhānujīdīkṣita on AK II.6.126, V. D. Sharma on AK II.6.126} kAlIyakaM ca kAleyaM varRakaM kAntidAyakam .. 38 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{XXXIX. Sarvānanda on AK II.6.133, Bhānujīdīkṣita on AK II.6.133, V. D. Sharma on AK II.6.133} ;c{taTA ca vyAqiH -} karpUrAgurukastUrIkakkolaGusfRAni ca . ekIkftamidaM sarvaM yakzakardama ucyate .. 39 .. ;c{XL. Ujjvaladatta on Uṇ. I.7} gaRqurgaRqUSca dfSyate .. 40 .. ;c{ityutpalinIkoSaH .} ;c{XLI. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi III.339} kacCAwI puMstriyoH .. 41 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{XLII. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi III.449} nyubjaH KaqgaH kaqitalam .. 42 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{XLIII. Sarvānanda on AK II.9.16, Bhānujīdīkṣita on AK II.9.16, V. D. Sharma on AK II.9.16} kalAyastripuwaH proktaH satIno vartulo mataH . hareRuraNkawA jYeyA ... .. 43 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{XLIV. Bhānujīdīkṣita on AK II.9.58, V. D. Sharma on AK II.9.58} gokule DanagoDane .. 44 .. ;c{iti vyAqiH .} ;p{0050} ;c{XLV. Sarvānanda on AK II.9.106} syAdArakUwo rItiSca sIsakaM trapu banDakam . nAgaM mahAbalaScEva yogezwaM vamunezwakam .. 45 .. ;c{XLVI. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi III.597, Jñānavimalagaṇi on Maheśvara's Śabdabhedaprakāśa I.15} ;c{yadvyAqiH -} caRqamAlaM mfzA yasyetyarTaH SabdavatAM mataH .. 46 .. ;c{XLVII. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi III.152} ;c{yadvyAqiH -} janaH pitfsaDarmA yaH sa tAtArho manojavaH .. 47 .. ;c{XLVIII. Sarvānanda on AK III.3.18} KaSabdaH SUnyabindO ca svargAkASendriyezu ca .. 48 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{XLIX. Bhānujīdīkṣita on AK I.3.23, V. D. Sharma on AK I.3.23} mfgaSIrze hastijAtO mfgaH paSukuraNgayoH .. 49 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{L. Ujjvaladatta on Uṇ. I.125, Jñānendrasarasvatī on Uṇ. 123} SfNgaM vizARamAKyAtaM SElAgre jalayantrake . mInOzaDisuvarRAnAM Bede SfNgI prayujyate .. 50 .. ;c{LI. Sarvānanda on AK II.8.98, Bhānujīdīkṣita on AK I.4.29, V. D. Sharma on AK I.4.29} ;c{taTA cotpalinI -} puzpareRO guRe cEva rajo'pi rajasA saha .. 51 .. ;c{iti .} ;c{LII. Bhānujīdīkṣita on AK II.6.6, V. D. Sharma on AK II.6.6} kroqA hArA taTA dArA traya ete yaTAkramam . kroqe hAre ca dArezu SabdAH proktA manIziBiH .. 52 .. ;c{iti vyAqiSuBaNkarO .} ;c{LIII. Sarvānanda on AK II.5.14} Kage dvO praTame male .. 53 .. ;c{ityutpalinI .} ;c{LIV. Sarvānanda on AK III.3.71} pOrAmAtyAdiliNgezu svaBAve prakftirBage . sattvarajastamasAM ca samavasTApi dfSyate .. 54 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{LIV. Sarvānanda on AK III.3.74} ayAcite yajYaSeze nirvARe cApi sundare . amftaM vAriRi proktaM atihfdye ca vastuni .. 55 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{LVI. Bhānujīdīkṣita on AK I.8.6, V. D. Sharma on AK I.8.6} mAluDAnaScitrasarpe mahApadme ca dfSyate .. 56 .. ;c{ityutpalinI .} ;c{LVII. Bhānujīdīkṣita on AK III.3.122, V. D. Sharma on AK III.3.112} sambanDe surate yugme rASO miTunamizyate .. 57 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{Raghunātha (R. Śarmā, Kalpadrukośa of Keśava, GOS no. 42, Introduction, p. xii, note 5)} jihvAsvAdaninAdezu rasanaM kawimaRqane .. 58 .. ;c{[iti vyAqiH .]} ;c{LIX. Hemacandra on Abhidhānacintāmaṇi II.148} ;c{yadvyAqiH -} kozWAgAro'Bavat kUrco niDirvA tena tAdfSaH .. 59 .. ;p{0051} ;c{LX. Bhānujīdīkṣita on AK I.3.21, V. D. Sharma on AK I.3.21} nakzatre netramaDye ca tArA syAt tAra ityapi .. 60 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{LXI. Bhānujīdīkṣita on AK I.5.9, V. D. Sharma on AK I.5.9} nare'SmaSruRi SfNgAByAM rahite gavi tUvaraH . kAle prApte kazAye ca rase puMvyaYjane cyute .. 61 .. ;c{ityutpalinI .} ;c{LXII. Bhānujīdīkṣita on AK III.3.191, V. D. Sharma on AK III.3.191} maDurO svAduSoBanO .. 62 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{LXIII. Sarvānanda on AK I.1.2, Rāyamukuṭa on AK I.1.1, Bhānujīdīkṣita on AK I.1.27, V. D. Sharma on AK I.1.27} ;c{taduktaM vyAqinA -} lakzmIsarasvatIDItrivargasampadviBUtiSoBAsu . upakaraRavezaracanAviDAsu ca SrIriti praTitA .. 63 .. ;c{LXIV. Sarvānanda on AK II.4.46} kadalaM SAlmalinyAM ca vraRikAyAM ca dfSyate .. 64 .. ;c{ityutpalinyAm .} ;c{LXV. Sarvānanda on AK III.3.193} vAtUlo vAtasaNGAte vAtale maruto'sahe .. 65 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{LXVI. Ujjvaladatta on Uṇ. I.151} lawvA tu tUlikA KyAtA lawvA dyUte'pi dfSyate .. 66 .. ;c{iti vyAqiraBasO .} ;c{LXVII. Sarvānanda on AK II.9.99} kuSA valgA kuSI PAlaH kuSo darBaH kuSaM jalam .. 67 .. ;c{iti vyAqiH .} ;c{LXVIII. Jñānavimalagaṇi on Maheśvara's Śabdabhedaprakāśa III.36} karzUH ... .. 68 .. ;c{gartAyAmapyayamiti vyAqiH .} ;c{LXIX. Ujjvaladatta on Uṇ. IV.88, Bhānujīdīkṣita on AK I.3.13, V. D. Sharma on AK I.3.13} mAHSabdo mAsi candre ca sammato bahudfSvanAm .. 69 .. ;c{ityutpalinI(koSaH) .} ;c{LXX. Bhānujīdīkṣita on AK III.4.12, V. D. Sharma on AK III.4.12} om evaM paramaM Bavet .. 70 .. ;c{ityavyayakARqe vyAqiH .} ;c{LXXI. Sarvānanda on AK III.5.10} strIpuMsayormazI .. 71 .. ;c{iti vyAqirAha .} ;c{LXXII. Mallinātha on Meghadūta I.28} viSAlojjayinI samA .. 72 .. ;c{ityutpalaH .} ;c{LXXIII. Mallinātha on Śiśupālavadha XX.23} kftyajYeyo yaTA varRaScAraH praRiDireva ca .. 73 .. ;c{ityutpalamAlA .} ;c{LXXIV. Mallinātha on Raghuvaṃśa XVII.36} anuDyAnamanugrahaH .. 74 .. ;c{ityutpalamAlAyAm .} ;p{0052} ;c{LXXV. Mallinātha on Meghadūta II.22 and Śiśupālavadha VIII.36} SyAmA yOvanamaDyasTA .. 75 .. ;c{ityutpalamAlAyAm .} ;c{LXXVI. Mallinātha on Meghadūta I.16, Jñānendrasarasvatī on Uṇ. 186} mAlamunnataBUtalam .. 76 .. ;c{ityutpalamAlAyAm .} ;c{LXXVII. Mallinātha on Raghuvaṃśa VIII.10} udayAdizu avikftirmanasaH sattvamucyate . AtmavAn sattvavAnuktaH ... .. 77 .. ;c{ityutpalamAlAyAm .} ;c{LXXVIII. Mallinātha on Kumārasambhava I.25} viSezo'vayave vyaktO .. 78 .. ;c{ityutpalamAlA .} ;c{LXXIX. Mallinātha on Meghadūta I.3 and Śiśupālavadha VII.67} jYAnahetuvivakzAyAmapyAdikaTamavyayam . kaTamAdi taTApyantaM yatnagOravabAqayoH .. 79 .. ;c{ityutpalaH .}